วารสารทันตภูธรออนไลน์: แผนการออกแบบประสบการณ์ หรือ แผนการจัดประสบการณ์ อี เอ พี

แผนการออกแบบประสบการณ์ หรือ แผนการจัดประสบการณ์ อี เอ พีE A P : Experimential Activities Planner

โดย ทพ. ชุมแสง วิภาพเสถียรกุล โรงพยาบาลเชียงกลาง จ. น่าน

อะไร คือ อีเอพี
อีเอพี คือแผนการเรียนการสอนชนิดหนึ่ง ที่ใช้สำหรับสอนเนื้อหาความรู้ต่างๆแก่เด็กๆ ซึ่งเหมาะสมมากที่จะใช้สอนเด็กในระดับศูนย์พัฒนาเด็กเล็กและเด็กอนุบาล หรือระดับประถมศึกษาก็ยังใช้ได้ผลดี

แผนการเรียนรู้แบบ อี เอ พี มีลักษณะอย่างไร
จริงๆแล้ว แผนการเรียนรู้แบบ อี เอ พี ไม่ใช่ของใหม่ เพราะ อี เอ พี ปรับปรุงมาจากลำดับขั้นตอนการสอนที่คุณครูเขาใช้กันอยู่แล้ว คือ บทนำ ( ตามด้วย ) เนื้อหา ( ปิดท้ายด้วย ) บทสรุป นั่นเอง เพียงแต่ อี เอ พี จะขยายขั้นตอนในช่วงเนื้อหาออกเป็น 4 ขั้นตอนที่ชัดเจน ( คือ อี เอ พี ขั้นที่ 2 – 5) และเน้นการเพิ่มความสนุกสนานในเนื้อหาที่เรียน , ปลุกเร้าให้ผู้เรียนกระหายใฝ่ที่จะรู้ และคลี่คลายความเชื่อมโยงระหว่างสาระการเรียนรู้กับความจริงในชีวิตของผู้เรียนให้ดียิ่งขึ้น

อี เอ พี จึงมีขั้นตอนการเรียนทั้งหมด 6 ขั้นตอนด้วยกันดังนี้

ขั้นที่ 1 : อุ่นเครื่อง เป็นการจัดกิจกรรมเพื่อสร้างบรรยากาศการเรียนรู้ เช่น กิจกรรมละลายพฤติกรรมต่างๆที่เราชาวสาธารณสุขคุ้นเคย หรือ การที่นักเรียนสวัสดีคุณครู และคุณครูพูดคุยกับนักเรียน เพื่อสร้างความคุ้นเคยกันก่อนจะเรียนหนังสือนั่นเอง

ขั้นที่ 2 : แนะนำปัญหา / โจทย์ เป็นการนำเสนอโจทย์ปัญหาต่อผู้เรียน แต่ไม่นำเสนอธรรมดานะครับ จะนำเสนอโดยใช้เทคนิคการนำเสนออะไรก็ได้ ที่จะทำให้ตัวผู้เรียนเขาเกิดมโนภาพเกี่ยวกับประเด็นปัญหา เช่น การเล่านิทาน เพื่อนำไปสู่คำถาม การไปทัศนศึกษา เพื่อดูโจทย์ของจริง

ขั้นที่ 3 : ไตร่ตรองทางแก้เฉพาะตน เป็นการจัดกิจกรรมเพื่อให้ ผู้เรียนแต่ละคนได้คิดค้นหาทางออกของปัญหา ด้วยมุมมองของตนเอง แล้วสื่อสารทางออกนั้นออกมาเป็นชิ้นงาน เช่น ภาพวาดตามความคิดของตนเอง

ขั้นที่ 4 : ระดมสมองทางออกโดยกลุ่ม หลังจากที่แต่ละคนได้ทางออกของปัญหาแล้ว ทางออกของแต่ละคนมามาตรวจสอบ แลกเปลี่ยนข้อคิดเห็นกับผู้อื่นในลักษณะของกลุ่ม เพื่อหาทางออกของกลุ่มร่วมกัน เช่น กิจกรรมการระดมสมอง ( Brain storming ) แบบต่างๆ

ขั้นที่ 5 : สื่อสารทางออก จากนั้นจึงให้กลุ่ม สื่อสารทางออกของปัญหาที่สมาชิกภายในกลุ่มร่วมกันคิดไว้ในขั้นที่ 4 ออกมาในรูปของชิ้นงาน เช่น การแสดงออกทางศิลปะต่างๆ เช่น นิทรรศการ การแสดงละครรูปแบบต่างๆ การพูดคุยอภิปราย

ขั้นที่ 6 : ถอดรหัสปรับใช้ เป็นการจัดกิจกรรมเพื่อให้ผู้เรียนได้ทบทวนเรื่องราวที่ได้เรียนรู้มาทั้งหมด เพื่อก่อให้เกิดข้อสรุปหรือประสบการณ์การเรียนรู้ และช่วยให้ผู้เรียนเห็นวิธีการนำความรู้ ความเข้าใจ และทัศนคติที่ได้รับไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวัน หรือจะนำทางออกของปัญหาที่ได้ไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้อย่างไรนั่นเองครับ

จุดแข็ง / จุดเด่น ของ อี เอ พี คืออะไร คำตอบมีสองข้อ คือ

1. เป็นวิธีการเรียนการสอนที่เด็กเป็นผู้คิดตีโจทย์ปัญหา และหาวิธีการแก้ไขปัญหานั้น ๆ ตลอดจนคิดถึงวิธีการที่สามารถนำไปใช้ได้จริงในชีวิตประจำวัน ไม่ใช่การสอนแบบท่องจำ ! เดิมๆ

2. นอกจากนี้รูปแบบของการเรียนการสอนนั้น ใช้รูปแบบการสื่อสารที่เหมาะสมกับเด็กเล็ก ทำให้การสื่อสารกับเด็กๆมีประสิทธิภาพ เช่น การแสดงหุ่นเชิด การแสดงละคร

ทำไมจึงสนใจกิจกรรม อี เอ พี เออ .. นั่นซินะ ! .. คือว่า....พอดีผมได้รับโอกาสดีจากเครือข่ายเด็กไทยไม่กินหวานให้ไปอบรม (บ่มนิสัย) เรื่องการสร้างนโยบายสาธารณะ โดยทีมอาจารย์สมศักดิ์ กัณหา วิทยากรจาก สถาบันศิลปะวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนา หรือ ที่เราอาจรู้จักกันว่า “มายา” ซึ่งทาง “มายา” สอนโดยใช้เทคนิค EAP และตอนที่อบรมมีความรู้สึกว่า เออ .. EAP มันมันดี สนุกดีแฮะ น่าสนใจดี จึงเอากลับมาลองเสนอในที่ประชุมทันตบุคลากรของจังหวัดน่านดูซิ เผื่อพี่ๆ เพื่อนๆ และน้องๆ คนอื่นๆ เห็นด้วย และถ้าครูมาอบรมกับเรา มันน่าจะทำให้เรา (โดยเฉพาะผมที่พูดกับใครไม่ค่อยรู้เรื่อง) พูดเรื่องฟันๆ กับคุณครู ง่ายขึ้นอีกนะครับ

ได้อะไรจากการประชุมครั้งนี้ งานนี้ผมได้อะไรมากเกินความคาดหมายจริงๆ ครับ ตั้งแต่

# ความประทับใจทีมสถาบันศิลปวัฒนธรรมเพื่อการพัฒนา(มายา) ทุกท่าน อาจารย์วิทยากร ทั้ง 4 ท่าน คือ อ.สมศักดิ์ กัณหา , อ.เศกสันต์ วิชัยพล , อ.ษัณปการ แสงจันทร์ และ อ.นวฤทธิ์ ไมยฤทธิ์ กรุณามาช่วยจังหวัดน่านที่อยู่ไกลๆ “ด้วยน้ำใจ” ครับ อาจารย์ถ่ายทอดความรู้ให้กับพวกเราอย่างหมดเปลือก เต็มกำลังตั้งแต่เริ่มวันแรก จนวินาทีสุดท้ายของการอบรม ไม่มีคำพูดว่า “เหนื่อย” ออกมาจากอาจารย์ท่านใดเลย ตรงกันข้าม ท่านกลับมอบรอยยิ้ม มิตรไมตรีให้แก่ผู้เข้าร่วมอบรมตลอดเวลาครับ สุดยอดจริงๆ ครับ เป็นความประทับใจที่พวกเราประทับไว้ในความทรงจำที่ดีอีกนาน

#ความประทับใจทีมงานผู้จัดครับ พี่ๆ เพื่อนๆ น้องๆ ทันตแพทย์และทันตบุคลากรเกินร้อยจริงๆครับ

# ความประทับใจในคุณครู , นายก อบต., ครูผู้ดูแลเด็ก และทันตบุคลากรผู้เข้าร่วมอบรมทุกคน ที่ให้ความสนใจ EAP และตั้งใจอบรมมากครับ ได้เห็นรอยยิ้มจากทุกคน ทราบว่าหลังจากเข้ารับการอบรมโรงเรียนที่มีความพร้อมได้นำความรู้จากการอบรมไปปฏิบัติงานจริงอย่างได้ผลด้วยครับ

# ขอบคุณน้องๆนักเรียน โรงเรียนวรนคร และโรงเรียนบ้านปรางค์ ที่ตั้งใจเรียนกับพวกเรา ครับ

ครั้งต่อไปจะจัดกิจกรรมแบบนี้อีกไหม ผมคิดว่า “ทันตแพทย์” ทำอะไรได้มากกว่า “ทำฟัน” ถ้ามันจะสามารถทำให้สังคมไทยดีขึ้นบ้างเล็กน้อย หากทุกคนคิดจะทำอะไรดีๆ แม้จะเป็นเรื่องเล็กๆ แต่ผลรวมของสิ่งดีๆที่คนไทยช่วยกันทำคนละเล็กละน้อยนั้น มันคงจะทำให้คนไทยมีความสุขขึ้นได้อย่างแน่นอนใช่ไหมครับ ผมยังอยากให้ EAP ได้รับการถ่ายทอดไปสู่ศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก และโรงเรียนของจังหวัดน่านอีก ผมคิดว่ามันคุ้มค่ามากกว่าเรื่องฟัน เพราะ EAP สามารถเอาไปใช้สอนเด็กๆได้ทุกๆเรื่อง ลงทุนเพียงครั้งเดียว เมื่อคุณครูท่านที่สนใจจริงๆ สามารถเอาไปสอนนักเรียนได้อีกหลายปี คุ้มยิ่งกว่าคุ้มใช่ไหมครับ เด็กๆก็สนุกกับการเรียนรู้ และที่สำคัญ เด็กๆจะสามารถแก้ไขปัญหาของตัวเองได้ มันช่วยพัฒนาการเรียนรู้ของเด็กได้เป็นอย่างดี

ฝากอะไรถึงเพื่อนๆ ทันตบุคลากร ถ้าเรามองออกจากช่องปากบ้าง เราจะพบอะไรๆ หลายอย่างที่ห้องฟันสี่เหลี่ยมไม่เคยมี หาซื้อก็ไม่ได้ มิตรภาพต่างวิชาชีพเขายินดีที่จะรู้จักหมอครับ หากเราเดินจากห้องสี่เหลี่ยมออกมา ขอบคุณครับ