ทำอย่างไรเมื่อรากเข้าไซนัส

“ป๊อก” รัตน์รู้สึกเหนื่อยในใจ เมื่อได้ยินเสียงดังในขณะที่กำลังถอนฟันให้หนุ่ม…….“รากหัก หนุ่มเอ๊ย ... นานหน่อยนะ เดี๋ยวพี่ต้องแคะรากออกอีก” รัตน์บอกกับหนุ่มก่อนที่จะหยิบเอาฟันออกมาพิจารณาดู แล้วก็เห็นราก Palatal หักตรงประมาณกึ่งกลางราก รัตน์แอบถอนใจเล็กๆ “เอ้า หนุ่มกัดผ้าไว้ก่อนนะ เดี๋ยวพี่เตรียมเครื่องมือเพิ่มนิดนึง” รัตน์เอาผ้าก๊อสให้หนุ่มกัด ก่อนที่จะหันไปจัดเตรียมเครื่องมือเพิ่มเติม พลางหันไปมองนาฬิกา บ่ายสองแล้ว ต้องเร่งมือหน่อย เดี๋ยวเกิดแคะไม่ออกจะได้ไปรบกวนหมอจ๋อมได้ก่อนที่จะเลิกงาน

“มาหนุ่ม เดี๋ยวบ้วนปากก่อนนะ จะได้รู้สึกสบายหน่อย แล้วเวลาพี่ทำ ถ้าเกิดหนุ่มเจ็บก็ให้บอกนะ” รัตน์เอาผ้าก๊อสซับใน socket ก่อนจะเริ่มลงมือแคะ แต่เลือดก็ซึมออกมาเรื่อยๆ มองไม่ค่อยชัดเท่าไหร่ รัตน์ซับจนหมดผ้าก๊อสไปหลายผืน เหงื่อเริ่มตก พี่ไก่เวียนมาคีบผ้าก๊อสให้หลายรอบ แล้วรัตน์ก็ต้องใจหายแว๊บ เมื่อเครื่องมือหลุดวูบหายไปตามแรงที่กำลังแคะรากอยู่ รัตน์รีบเอาผ้าก๊อสซับดูแล้วก็ยิ่งใจหายเมื่อเห็นใน socket เป็นโพรงกลวงโบ๋

“โอ๊ย หนุ่มไปบอกเลิกนัดแฟนเหอะ งานเข้าแล้วล่ะ” รัตน์วางเครื่องมือลงอย่างหมดแรง “อ้าว ทำไมล่ะครับหมอ ยังแคะไม่ออกเหรอครับ”

“เรื่องใหญ่แล้วหนุ่ม รากมันหลุดเข้าไปในโพรงอากาศข้างจมูกน่ะจ้ะ แต่ไม่ต้องกังวลนะ เดี๋ยวพี่จะพาหนุ่มไปหาหมอจ๋อมที่โรงพยาบาล หนุ่มบ้วนปากก่อนนะ เดี๋ยวพี่ไปโทรหาหมอจ๋อมก่อน เดี๋ยวแกเลิกงานซะก่อน จะได้ให้หมอเขารอเราหน่อย” หนุ่มลุกบ้วนปากตามที่รัตน์บอก แต่พออมน้ำเข้าไปได้นิดเดียวก็สำลักออกมา “โอ๊ย หมอครับ น้ำเข้าจมูก”

“เหรอ ไม่เป็นไรนะหนุ่ม ใจเย็นๆ เดี๋ยวกัดผ้าก๊อสไว้ก่อน รอหมอแป๊บนึง” รัตน์รีบไปโทรหาหมอจ๋อม รายงานเคสให้ฟัง รวมถึงเรื่องที่หนุ่มบ้วนปากแล้วสำลักน้ำด้วย “แปลว่ารูมันใหญ่แล้วนะเนี่ยรัตน์ คงต้องให้พี่หมูช่วยแล้วล่ะ ไม่เป็นไร รัตน์รออยู่ที่สอ.แล้วกัน เดี๋ยวหมอเอารถรพ.ไปรับ ไปด้วยกัน แต่เดี๋ยวต้องโทรหาพี่หมูก่อน รัตน์บอกคนไข้ด้วยนะว่าเราต้องเข้าจังหวัดกัน อ้อ แล้วรัตน์เก็บฟันที่หักไปด้วยล่ะ เอาไปให้หมอหมูดูด้วย แล้วถ้าจะให้คนไข้บ้วนน้ำ ก็บอกให้เขาก้มหน้าไว้ จะได้ไม่สำลักอีก”

รัตน์เดินกลับมาหาหนุ่มที่เก้าอี้ทำฟัน “หนุ่มเอ๊ย พี่ขอโทษนะ แต่วันนี้เราคงต้องไปที่โรงพยาบาลจังหวัดกันแล้วล่ะ หมอที่โรงพยาบาลก็ทำไม่ได้ เดี๋ยวหนุ่มบอกที่บ้านไว้ก่อนนะ หมอจ๋อมแกจะเอารถโรงพยาบาลมารับ”
“ไม่ต้องไปได้ไหมครับหมอ รากที่หักไม่ต้องเอาออกก็ได้ครับ ผมนัดแฟนไว้ ไม่อยากผิดนัดเลย เพิ่งดีกันเมื่อวานนี้เอง”
“ไม่ได้หรอกหนุ่ม เดี๋ยวจะเป็นไซนัสอักเสบนะ เพราะตอนนี้รากมันเข้าไปอยู่ในโพรงอากาศข้างจมูกแล้วน่ะ แล้วตอนเนี้ยหนุ่มก็สำลักเวลาบ้วนน้ำด้วย ยังไงก็คงต้องปิดรูที่ทะลุน่ะ” หนุ่มดูท่าทางลังเล งอแงต่อรองกับรัตน์ ก็พอดีหมอจ๋อมพาร่างป้อมๆเดินต้วมเตี้ยมเข้ามา
“อ้าว ไปกันยัง ว่าไงจ๊ะพ่อหนุ่ม ไม่ต้องกลัวนะ คิดซะว่าไปเที่ยวกัน” หมอจ๋อมส่งเสียงมาแต่ไกล รัตน์เลยเล่าให้ฟังว่าคนไข้ไม่อยากไป เพราะอะไร

“แหม แหม แหม ไป รัตน์ไปเตรียมตัว อย่าลืมเอาฟันไปให้หมอหมูด้วย นี่พ่อหนุ่ม ไปเถอะ ไปทำแป๊บเดียวแหละ ลองถึงมือหมอหมูแล้ว เอาแฟนไปด้วยดิ พอเสร็จก็พาแฟนเที่ยวต่อเลย ดีเสียอีก ไม่ต้องเสียค่ารถไป ยังไงก็จะนั่งรถโดยสารไปอยู่แล้วไม่ใช่เหรอ นี่น่ะ นั่งรถติดแอร์อย่างดีมีคนขับพร้อมเลยนะจ๊ะ ไปเถอะไป อย่ามัวเสียเวลาเลย” หมอจ๋อมตบไหล่คนไข้ดังพลั่ก รัตน์แอบเห็นหนุ่มหน้าคะมำตามแรงตบของหมอจ๋อม ก็อดหัวเราะไม่ได้ เมื่อเตรียมฟันเสร็จ หมอจ๋อม รัตน์ หนุ่มและแฟนสาว ก็พากันนั่งรถโรงพยาบาลเข้าจังหวัดกัน ระหว่างทางหมอจ๋อมชวนคุยจนทั้งหนุ่มและแฟนพากันหัวเราะจนหายกังวล รัตน์รู้สึกว่านั่งรถแป๊บเดียวก็มาถึงโรงพยาบาลจังหวัดแล้ว

“เอ้า มาเลย กำลังรออยู่เชียว ไหนดูสิ” หมอหมูเตรียมของไว้รอเรียบร้อย เมื่อหมอจ๋อมนำขบวนเดินเข้าไป “ขอโทษนะคะหมอหมู เลยต้องรบกวนหมอเลย เลิกงานแล้วแท้ๆ รัตน์ไม่น่าเลยน่ะ”
“ไม่เป็นไร ดีแล้วที่โทรมาบอกก่อน ไหนเอาฟันมาดูสิ เอ้า คนไข้ไปเอ็กซเรย์ก่อนนะครับ เอาละ ถ้าเราทำรากฟันหลุดเข้าไปในไซนัสควรจะทำยังไงบ้าง เริ่มต้นจากไม่ต้องตกใจ ให้ซับหรือ suction ให้แห้ง ดูว่าพอจะเห็นรากฟันใน socket หรือเปล่า ถ้ายังพอเห็น เราอาจใช้ suction แรงๆ ลองดูดดูว่าจะเอารากออกทาง socket ได้ไหม แต่อย่าไปพยายามแคะอีกนะ เพราะอาจจะทำให้รูที่ทะลุมันใหญ่ขึ้น ถ้ารูไม่ใหญ่เกินกว่า 3 มม. ก็ไม่จำเป็นต้องไปปิด แค่เอารากฟันออกจากไซนัสก็พอ”

“ถ้า suction ไม่ออกล่ะพี่หมู” “ไม่ออกก็ไม่ออก ก็เปิดเอาออก เวลาทำพวกเนี้ยต้องใช้ suction ที่แรงๆ ไฟดีๆ ให้มองเห็นชัดๆ เวลาจะส่งตัวคนไข้มา สิ่งที่อยากให้ส่งมาด้วยก็คือ1.ฟันซี่ที่ถอน ถ้าเขียนบอกมาด้วยว่าฟันนั้นมีการติดเชื้อหรือเปล่าก็ดี2.ถ้ามีฟิล์มเอ็กซเรย์ไม่ว่าจะก่อนถอน หรือตอนที่ทำหลุดเข้าไปแล้ว ก็ให้เอามาด้วย3.ถ้ามีรากฟันที่เราแคะออกมาแล้ว ก็ให้เอามาด้วย “แล้วถ้าเผื่อแคะขี้ฟันออกมาได้ด้วย ต้องเอามาด้วยไหมพี่หมู” หมอจ๋อมถามด้วยท่าทางเจ้าเล่ห์ “มะเหงกแน่ะ เจ้าจ๋อม” หมอหมูไม่พูดเปล่า แต่ส่งมะเหงกมาให้หมอจ๋อมก่อน ดีที่คนไข้เดินกลับมา สงครามจึงยังไม่ทันเกิด รัตน์นึกเสียดายในใจ เพราะรู้สึกสนุกทุกครั้งที่เห็นสองคนนี้ทะเลาะกัน

“เอ้า..นอนลงเลยครับ ขอหมอดูหน่อย อืม...รูอย่างนี้คงต้องปิดละนะ ไม่งั้นน้ำเข้าแน่ๆ เดี๋ยวหมอฉีดยาชาก่อน ไม่ต้องกลัวนะครับ” หมอหมูลงมือฉีดยาชา “ไหนดูฟิล์มสิ เอ้า นี่ไง รากอยู่ตรงนี้ ไม่ไปไหนไกล อาจจะยังติดผนังไซนัสอยู่ มาเดี๋ยวหมอเอาออกให้ ถ้าเจ็บให้ยกมือบอกนะครับ” หมอหมูลงมือทำ ดูคล่องไปหมด รัตน์มองจนเพลิน “เอ้า นี่ไงออกมาแล้ว” “เฮ้ย ทำไมเร็วนักล่ะพี่หมู จ๋อมดูไม่ทันเลย ขออีกทีได้ป่ะ” “ได้เลยจ๋อม เดี๋ยวพี่เอารากใส่กลับเข้าไปใหม่ แล้วทำให้ดูอีกที ฮ่า ฮ่า ล้อเล่นน่า ไม่ต้องกลัว” หมอหมูหัวเราะชอบใจเมื่อเห็นหนุ่มรีบยกมือประท้วง

“เอาละ ทีนี้เรามาปิดรูกัน เอ ยังหนุ่มยังแน่นอยู่ ใช้ buccal fat pad มาปิดแล้วกันนะ vestibule จะได้ไม่ตื้น ถ้าต่อไปจะใส่ฟันปลอมจะได้ไม่มีปัญหา นอกจากว่าเราจะใส่รากเทียมละนะ” หมอหมูยังพูดไม่หยุดปาก แต่มือก็ไม่หยุดทำด้วย “เราจะปิดรูได้ยังไงมั่งคะพี่หมู” “อันแรกง่ายๆเลยก็ทำ Buccal sliding flap โดยเอาเนื้อทางด้าน Buccal ดึงมาปิด วิธีนี้ง่ายที่สุด แต่มีข้อเสีย คือ ทำให้ Vestibule ตื้น เวลาจะมาใส่ฟันปลอมแบบถอดได้ก็ต้องมานั่งทำ Vestibuloplasty กันอีก ส่วนวิธีที่สองก็ใช้ Palatal flap เอาเนื้อจากทางเพดานดึงมาปิด วิธีนี้ไม่ทำให้ Vestibuleตื้น แต่ดึงยาก เพราะเพดานปากเรา เนื้อบางแล้วก็แน่นมาก แล้วถ้าไม่ระวัง ก็อาจไปตัดโดนเส้นเลือดได้ ทีนี้ล่ะเหงื่อโง่แตกแน่ส่วนอีกวิธีที่ตอนนี้พี่ใช้บ่อย คือการเอา Buccal pad fat มาปิด ฟังดูยากนะ แต่ทำจริงๆไม่ยากหรอก นอกจากกรณีที่ Capsule บาง ก็อาจจะยุ่งยากหน่อย เพราะไม่สามารถดึงมาเป็นก้อนได้ ส่วนใหญ่พี่ก็ทำวิธีนี้แหละ เพราะไม่ทำให้ Vestibule ตื้นด้วย นี่ไง ดึงออกมาได้แล้ว เนี่ยก็เย็บปิดรูซะ”

“แล้วเวลาหาย ลักษณะของ fat ที่เราเอามาปิดจะเป็นยังไงคะหมอหมูเป็นแบบก้อนไขมันหรือเปล่า” รัตน์อดสงสัยต้องเอ่ยปากถามไม่ได้ “ไม่หรอก หายมาก็เป็นเหงือกเรานี่แหละ สวยงามเหมือนเดิม เอ้า เรียบร้อยแล้วครับ บ้วนน้ำเลยครับ คนไข้ ทีนี้กลับไปเอาน้ำแข็งประคบนะครับ อาจจะบวมสัก สองสามวันนะ แล้วก็ห้ามทำให้เกิดความดันในโพรงอากาศ เช่น ถ้าจะจามให้จามออกมาเต็มที่ อย่าอั้นไว้ แต่ก็อย่าลืมปิดปากเวลาจามนะครับ เวลากินน้ำก็ให้กินจากแก้ว อย่าดูดจากหลอด ห้ามสูบบุหรี่หรือดื่มเหล้าเด็ดขาดนะ เดี๋ยวแผลจะไม่หาย หมอจะให้ยาแก้อักเสบ แก้ปวด และยาลดการคัดจมูกไป อาจจะมีอาการคัดจมูกสักสองสามวันนะครับ แล้วสักอาทิตย์นึง ไปตัดไหมตัดกับจ๋อมหรือกับรัตน์ก็ได้นะ”

“ขอบคุณครับหมอ” หนุ่มยกมือไหว้ทั้งหมอหมู หมอจ๋อม และรัตน์ ก่อนจะเดินออกไปรอด้านนอก “เร็วจังพี่หมู แหม จ๋อมดูไม่ทันเลย ไว้ทำรากเข้าไซนัสมาให้พี่หมูทำให้ดูอีกดีกว่า จ๋อมทำได้ ไม่ยาก” “มาเลี้ยงข้าวพี่เลยเจ้าจ๋อม เหนื่อยนะเนี่ย ดูสิ แทนที่จะได้ไปเตะบอล ต้องมานั่งรอเอ็ง” “รัตน์เลี้ยงเองค่ะหมอ รัตน์เกรงใจ รัตน์เป็นคนทำเอง เดี๋ยวให้รัตน์เลี้ยงข้าวนะคะ” “โด่ พี่หมู เสียเชิงชายหมด ให้ผู้หญิงเลี้ยงข้าว รัตน์ไม่ต้องหรอก พี่หมูแหละเลี้ยง อุตส่าห์หางานมาให้ทำ จะได้ไม่ว่างงาน แทนที่จะเลี้ยงขอบคุณ” “อะไรวะ เจ้าจ๋อม เอ้า เลี้ยงก็ได้ แต่ต้องเป็นอาหารญี่ปุ่นนะ กินเป็นเปล่าล่ะ ถ้าไม่กินอาหารญี่ปุ่น พี่ไม่เลี้ยง”

“กินเป็นดิ่ เลี้ยงเลย เลี้ยงเลย เอ๊ะ จังหวัดเรามีอาหารญี่ปุ่นแล้วเหรอพี่หมู อะไร จ๋อมไม่ได้มาแค่อาทิตย์เดียวเอง ไม่เห็นรู้เรื่องเลย” “เอ้า ถ้ากินอย่างอื่นจ๋อมเลี้ยงนะ” “เออ เออ จ๋อมเลี้ยงเอง รัตน์ไม่ต้องหรอก เราเป็นน้องสุด หมอกะหมอหมูเงินเดือนเยอะกว่าด้วย ไปเลยกินอาหารญี่ปุ่น โธ่ ถ้าพี่หมูเลี้ยงทำไมจะไม่กิน” “ตกลงนะ เอ้า จะกินอาหารญี่ปุ่นรสอะไรดี ต้มยำกุ้งน้ำข้น น้ำใส ต้มโคล้ง หรือรสหมูสับ” หมอจ๋อมเงียบไปครู่นึง สักพักก็ทุบหลังหมอหมูดังอั้ก “ไอ้พี่หมู หลอกเรา แหม อาหารญี่ปุ่น จะให้เรากินมาม่า ร้ายนักนะ” “ฮ่า ฮ่า มาเลยไอ้จ๋อม ไปเลี้ยงข้าวพี่เลยถ้าไม่กินมาม่าน่ะ อาหารญี่ปุ่นแท้ๆเชียวนา” หมอหมูหัวเราะชอบใจก่อนจะเดินนำหมอจ๋อมที่บ่นงึมงำไปตลอดทาง