โดย ทพญ. มยุเรศ เกษตรสินสมบัติ
การเชื่อมต่อระหว่างบันไดแต่ละขั้นสู่ HA
เมื่อ 14 – 17 มีนาคม 2551 ที่ผ่านมาได้มีโอกาสไปประชุม HA National Forum ที่เมืองทองธานี ก็เป็นมหกรรมคุณภาพที่ยิ่งใหญ่เหมือนทุกปีที่ผ่านมา ผู้เข้าประชุมล้นหลาม หัวข้อประชุมที่หลากหลาย จึงได้ความรู้มากมาย แต่ที่สำคัญได้มีโอกาสได้นั่งคุยกับท่านอาจารย์ นพ.อนุวัฒน์ ศุภชุติกุล ผู้อำนวยการสถาบันพัฒนาและรับรองคุณภาพโรงพยาบาล ถึงการที่วารสารทันตภูธร ของเรามีคอลัมน์เกี่ยวกับ HA เพื่อทันตบุคลากรด้วย ขอข้อชี้แนะจากท่านอาจารย์
ท่านอาจารย์กรุณามากเลยคืออนุญาตให้เอาบทความของอาจารย์ที่คิดว่าจะเป็นประโยชน์สำหรับทันตบุคลากรไปใช้ได้เลย ช่วงนี้เทศกาลรับน้องใหม่ น้องใหม่ที่พึ่งจบหลายคนต้องไปรับผิดชอบงาน HA หรือกำลังเริ่มจับงาน HA เพื่อที่จะได้มองภาพรวมของการพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาล และการเชื่อมต่อระหว่างบันไดแต่ละขั้นสู่ HA ลองติดตามดูบทความต่อไปนี้ดูซิค่ะอาจพอเป็นประโยชน์บ้าง
กระบวนการ Hospital Accreditation (HA) คือกระบวนการเรียนรู้ เรียนรู้จากการประเมิน/พัฒนาตนเอง และการประเมินจากภายนอก โดยมีเป้าหมายเพื่อให้โรงพยาบาลทำหน้าที่ตามเป้าหมายได้อย่างสมบูรณ์ นั่นคือการให้บริการที่มีคุณภาพและปลอดภัย สิ่งที่โรงพยาบาลปฏิบัติเพื่อให้เกิดคุณภาพและความปลอดภัยคือการหมุนวงล้อของการพัฒนาและการเรียนรู้ในทุกพื้นที่/ระดับ
วงล้อดังกล่าวคือ Plan-Do-Study-Act (PDSA) หรือ Design-Action-Learn-Improvement (DALI) ซึ่งหมายถึง การออกแบบระบบงาน – การปฏิบัติตามระบบงานที่ออกแบบไว้ – การควบคุมติดตาม ประเมินผล เรียนรู้ – การปรับปรุงอย่างต่อเนื่องการหมุนวงล้อนี้เริ่มต้นตั้งแต่บันไดขั้นที่ 1 ต่อเนื่องไปสู่บันไดขั้นที่ 2 และ 3 โดยไม่แยกจากกันโดยเด็ดขาด
บันไดขั้นที่ 1 สู่ HA
“กิจกรรมหัวหน้าพาทำคุณภาพ” เป็นการฝึกให้เรียนรู้แนวคิดคุณภาพด้วยวิธีธรรมชาติโดยใช้เหตุการณ์ใกล้ตัวมาเป็น input สำหรับการเรียนรู้ การเรียนรู้นี้จะเกิดประโยชน์ เกิดความเข้าใจที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้นเมื่อฝึกปฏิบัติอยู่ตลอดเวลา แต่ไม่จำเป็นต้องมีรูปแบบที่เป็น Pattern ตายตัวในขั้นฝึกการเรียนรู้
“กิจกรรมหัวหน้าพาทบทวนคุณภาพ” เป็นการสร้างตาข่ายดักจับปัญหาและโอกาสพัฒนาที่มีช่องถี่สูง ซึ่งเมื่อใช้ร่วมกันทุกช่องทางแล้วจะทำให้สามารถดักจับปัญหาส่วนใหญ่ได้ นำไปสู่การแก้ไขปรับปรุงระบบที่เป็นช่องโหว่ การตอบสนองต่อการทบทวนจะมีสองระดับ คือการแก้ไขปัญหาเฉพาะราย ซึ่งดูเหมือนการตั้งรับปัญหา กับการปรับปรุงระบบเพื่อป้องกันปัญหาในลักษณะเชิงรุก การทบทวนคุณภาพเป็นสิ่งที่ต้องดำเนินการอย่างต่อเนื่องไม่ว่าจะพัฒนาไปถึงขั้นตอนใด เพราะเป็นเครื่องมือสำคัญในการเรียนรู้และทบทวนตนเอง
ในมาตรฐานโรงพยาบาลและบริการสุขภาพ(HA version ใหม่) มีข้อกำหนดเกี่ยวกับการทบทวนคุณภาพไว้ในมาตรฐานตอนที่ 2 เรื่อง “ระบบบริหารความเสี่ยง ความปลอดภัย และคุณภาพ” ไว้ในส่วนที่เกี่ยวกับคุณภาพการดูแลผู้ป่วยว่า “มีการทบทวนการให้บริการและการดูแลผู้ป่วย อย่างสม่ำเสมอ เพื่อประเมินคุณภาพและค้นหาโอกาสพัฒนา”
ในขั้นตอนนี้พวกเราชาวทันตบุคลากร ก็นั่งสุมหัวกันแบบไม่เป็นทางการ เอา case ที่เป็นความเสี่ยงซึ่งอาจไม่ได้เกิดที่เราแต่มีแนวโน้มว่าอาจเกิดหรือเคยเกิดที่อื่น เอามานั่งทบทวนและหาแนวทางป้องกัน เช่น การถอนฟันแล้วคนไข้เป็นลมหมดสติ ห้องของเราบุคลากรมีความรู้เรื่องการกู้ชีพหรือไม่ ถ้าเกิดเหตุการณ์นั้นจะทำอย่างไร มีเครื่องมือ support จากที่ไหน และจะตามใครมาช่วยทันท่วงทีหรือไม่ แล้วถ้าออกหน่วยเคลื่อนที่ในชุมชนอีกจะทำอย่างไร นี่เป็นเพียงความเสี่ยงเดียว แต่พวกเราก็จะมีเรื่องคุยกันมากมาย
บันไดขั้นที่ 2 สู่ HA
คือการวางระบบประกันสุขภาพและพัฒนาคุณภาพอย่างต่อเนื่องในทุกหน่วยและทุกระบบงานของโรงพยาบาล โดยมุ่งเน้นการกำหนดเป้าหมายของการทำงานและการพัฒนาที่สอดคล้องกับบริบทของตน ความต่อเนื่องระหว่างบันไดขั้นที่ 1 กับขั้นที่ 2 จะเกิดขึ้นโดยธรรมชาติ หากการค้นพบเหตุการณ์ที่ไม่พึงประสงค์ในบันไดขั้นที่ 1 นั้น นำมาสู่การวิเคราะห์ root cause ที่แท้จริง และเกิดการปรับปรุงระบบที่สามารถป้องกันได้อย่างรัดกุมและครอบคลุมองค์ประกอบต่างๆเพียงพอ
เครื่องมือสำหรับการพัฒนาเชิงระบบสำหรับการดูแลผู้ป่วยที่ควรเริ่มนำมาใช้ตั้งแต่บันไดขั้นที่2คือ clinical tracer(การตามรอย) ซึ่งทีมจะเลือกเอาสภาวะทางคลินิกที่มีความสำคัญ ซึ่งอาจจะเป็น โรค หัตถการ กลุ่มเป้าหมาย มาวิเคราะห์บริบท ประเด็นสำคัญ กำหนดวัตถุประสงค์ของการให้บริการสุขภาพควบคู่กับการกำหนดตัวชี้วัดที่สอดคล้องกัน จากนั้นทบทวนเพื่อเรียนรู้สิ่งดีๆที่มีอยู่ และหาโอกาสพัฒนาไปพร้อมกันในประเด็นต่อไปนี้
(1) กระบวนการพัฒนาและเรียนรู้
(2) กระบวนการดูแลผู้รับบริการ
(3) การเชื่อมโยงกับระบบงานต่างๆที่ควรเข้ามาสนับสนุน
(4) ผลการดำเนินงาน
การตามรอยทำให้เกิดการทบทวน ประเมินผล ไตร่ตรอง และเติมเต็มให้กับสิ่งที่มีอยู่ นำไปสู่การพัฒนาคุณภาพการดูแลผู้ป่วยโดยใช้แนวคิด เครื่องมือและวิธีการต่างๆร่วมกัน เช่น การติดตามตัวชี้วัดในประเด็นสำคัญ,ทีมสหสาขาวิชาชีพ,องค์รวม,ข้อมูลวิชาการ,ทบทวนข้างเตียง,ทบทวนเวชระเบียน,วิเคราะห์ root cause จากอุบัติการณ์,benchmarking,ความคิดสร้างสรรค์และนวัตกรรม
จากบันไดขั้นนี้ก็ลองยกตัวอย่างเรื่องความเสี่ยงคนไข้เป็นลมหมดสติหลังถอนฟัน เราก็มาออกแบบกระบวนการการถอนฟันที่ป้องกันการเกิดเหตุการณ์คนไข้เป็นลมโดยใช้ข้อมูลทางวิชาการมาปรับใช้ให้เข้ากับบริบทของหน่วยทันตกรรมของเรา ตัวชี้วัดในเรื่องนี้ของเราเป็นอย่างไร ของโรงพยาบาลอื่นๆเป็นอย่างไร ทบทวนบทบาทของทีมงานพวกเราทุกคน ซักซ้อม ทดลองดู ถ้าเกิดจริงจะทำอย่างไรเชื่อมโยงไปกับสหสาขาวิชาชีพอื่นอย่างไร มีความคิดสร้างสรรค์อะไรบ้างเพื่อจะได้ได้เป็นแนวปฏิบัติของหน่วยงานของเรา
บันไดที่ 3 หรือการได้รับ HA
คือการพัฒนาต่อเนื่องจากบันไดขั้นที่ 1 และขั้นที่ 2 โดยทำให้เป็นระบบที่สมบูรณ์มากยิ่งขึ้น มีการเชื่อมโยงระหว่างองค์ประกอบต่างๆมากขึ้น มีการนำมาตรฐานมาใช้อย่างสอดคล้องกับบริบท มีการประเมินผลที่ชัดเจนมากขึ้นและปรับปรุงระบบงานสำคัญต่างๆอย่างต่อเนื่อง มีการนำค่านิคมและแนวคิดหลักมาใช้จนเกิดวัฒนธรรมคุณภาพความปลอดภัย และการเรียนรู้ ส่งผลให้เกิดผลลัพธ์ที่พึงประสงค์ สามารถตอบสนองความต้องการและสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไปได้
นี่ก็คือบันได 3 ขั้นสู่การรับรอง HA แม้เราจะอยู่ในโรงพยาบาลขั้นใดก็ยังใช้ได้ตลอดเพราะจะต้องมีการพัฒนาและปรับปรุงให้ดีขึ้นอยู่เรื่อยๆ ก็คือเกิดขบวนการ CQI ไปเรื่อยๆลองทำดูนะคะ สุมหัวกันทำอย่างมีความสุขแล้วท่านก็จะพบความสุขในการทำคุณภาพ
เชื่อมั่นและศรัทธาค่ะ
หมายเหตุ : ขอขอบคุณท่านอาจารย์อนุวัฒน์ ศุภชุติกุล ที่กรุณามอบบทความในหนังสือเลื่อนไหล เลียบเลาะ เจาะลึก ให้นำมาเผยแพร่เพื่อเป็นประโยชน์ต่อไป
0 ความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น